ΕΕΔΥΕ. Η 42η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης. Κυριακή 18 Μάη Τύμβος Μαραθώνα 8:30πμ

ΕΕΔΥΕ. Το ιστορικό της Μαραθώνιας Πορείας Ειρήνης

 

Συναγωνίστριες και συναγωνιστές,

Φίλες και φίλοι,

 Με αφορμή την πραγματοποίηση της 42ης Μαραθώνιας Πορείας Ειρήνης, η Γραμματεία της ΕΕΔΥΕ πήρε την πρωτοβουλία να αναδείξει ορισμένες πλευρές του ιστορικού της, αλλά και του ιστορικού των Μαραθώνιων Πορειών Ειρήνης. Σίγουρα, η ιστορία του αντιιμπεριαλιστικού – αντιπολεμικού κινήματος δεν μπορεί να εξαντληθεί στο πλαίσιο αυτών των γραμμών, ωστόσο φιλοδοξούμε να δώσει το έναυσμα σε κάθε συναγωνίστρια και συναγωνιστή για περαιτέρω μελέτη κι εμβάθυνση.

 

Φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια αδιάλειπτης, συνεπούς και μαχητικής δράσης της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ). Επτά δεκαετίες αγώνων ενάντια στον ιμπεριαλισμό, τους πολέμους, τη φτώχεια, την εκμετάλλευση, τον ξεριζωμό. Στο φόντο αυτής της διαδρομής, η φετινή 42η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης αποτελεί όχι απλώς μία τιμητική εκδήλωση, αλλά ζωντανό κρίκο στην αλυσίδα της αντίστασης και της διεκδίκησης.

 Η ιστορική διαδρομή της ΕΕΔΥΕ είναι δεμένη με ονόματα-σύμβολα, όπως ο Γρηγόρης Λαμπράκης και ο Νίκος Νικηφορίδης, αλλά και με χιλιάδες ανώνυμους αγωνιστές. Σήμερα, συνεχίζουμε στον ίδιο δρόμο, δίνοντας τη μάχη ενάντια στη συμμετοχή της χώρας στους σχεδιασμούς ΗΠΑ–ΝΑΤΟ–ΕΕ, ενάντια στην εμπλοκή στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, ενάντια στη μετατροπή της Ελλάδας σε ορμητήριο πολέμου και στόχο αντιποίνων.

 Η ΕΕΔΥΕ αναμετρήθηκε όλα αυτά τα χρόνια με το «εθνικό συμφέρον» όπως το ορίζουν οι κυβερνήσεις και οι δυνάμεις του ευρωατλαντισμού: συμφέροντα που είναι ταυτόσημα με τα κέρδη των λίγων και την εκμετάλλευση των πολλών. Δεν ξεστράτισε σε ανώδυνα μονοπάτια, δεν κρύφτηκε πίσω από γενικόλογες «φιλειρηνικές» διακηρύξεις, δεν έπαψε να αποκαλύπτει ότι η ειρήνη είναι αδιαχώριστη από την πάλη για την ανατροπή του εκμεταλλευτικού συστήματος.

 Η σημερινή πορεία, όπως και κάθε αγωνιστικό βήμα της ΕΕΔΥΕ, στέλνει μήνυμα αλληλεγγύης στους λαούς που δοκιμάζονται, αλλά και ξεκάθαρης εναντίωσης στην εμπλοκή της χώρας μας. Για να μην γίνουν τα παιδιά μας «κρέας για τα κανόνια τους», για να μη χυθεί ούτε μία σταγόνα αίμα για τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών.

 Η ΕΕΔΥΕ, μέσα από τη σταθερή και διεθνώς αναγνωρισμένη παρουσία της, συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς του αντιπολεμικού – αντιιμπεριαλιστικού κινήματος. Με το κεφάλι ψηλά, στο δρόμο της ειρήνης, της φιλίας και της κοινής πάλης των λαών. Γιατί αυτός είναι ο μόνος δρόμος που αξίζει να βαδίζουμε.

 Συνεχίζουμε ακόμη πιο αποφασιστικά γιατί αυτό επιβάλλουν οι επικίνδυνες εξελίξεις των ιμπεριαλιστικών πολέμων που πυροδοτούν οι ανταγωνισμοί των μονοπωλίων, οι ανταγωνισμοί των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, της Κίνας και της Ρωσίας. Η σύγκρουση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα για την πρωτοκαθεδρία στο καπιταλιστικό σύστημα, οι δασμοί και οι εμπορικές αναμετρήσεις, για τον έλεγχο των αγορών και των πλουτοπαραγωγικών πηγών, για το ξαναμοίρασμα του κόσμου εξυπηρετούν τα συμφέροντα των πλουτοκρατών εις βάρος των λαών.

 Η ανάπτυξη του αντιιμπεριαλιστικού – φιλειρηνικού κινήματος στην Ελλάδα, ιστορικά είναι άρρηκτα δεμένη με την ανάπτυξη της πάλης συνολικά του λαϊκού κινήματος, του οποίου αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι.

 Στις 6 Αυγούστου 1948, συνήλθε στο ισοπεδωμένο από τους Ναζί Βρότσλαβ της Πολωνίας, το Πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο των Διανοουμένων για την Ειρήνη και τον επόμενο χρόνο, στις 20 Απρίλη 1949 συνήλθε ταυτόχρονα στο Παρίσι και την Πράγα το Πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο των Δυνάμεων της Ειρήνης, ενώ η πρώτη παγκόσμια εκστρατεία για τον αφοπλισμό που οργάνωσε το ΠΣΕ ήταν η συγκέντρωση υπογραφών κάτω από την Έκκληση της Στοκχόλμης.

Στην Ελλάδα, μετά την υποχώρηση του Δημοκρατικού Στρατού (ΔΣΕ), το καλοκαίρι του 1949, οι δυνάμεις που κυριάρχησαν με την αμέριστη υποστήριξη των ΗΠΑ και του κεφαλαίου, έβαλαν στο στόχαστρο το λαϊκό κίνημα. Χιλιάδες αγωνιστές πήραν το δρόμο προς τις φυλακές, τα ξερονήσια, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν. Μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα της εποχής ένας νεολαίος ΕΠΟΝίτης αγωνιστής ο Νίκος Νικηφορίδης, οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα, στις 5 του Μάρτη το 1951, με την κατηγορία ότι συγκέντρωνε υπογραφές σχετικά με την Έκκληση της Στοκχόλμης για την απαγόρευση και την κατάργηση των πυρηνικών όπλων.

 Εν τω μεταξύ, η αστική τάξη στην Ελλάδα μεριμνούσε για την παραπέρα θωράκιση της εξουσίας της με την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ, την ελληνοαμερικανική συμφωνία για την εγκατάσταση των βάσεων στην Ελλάδα και τη συμμετοχή στην ιμπεριαλιστική εκστρατεία στην Κορέα.

 Στις 15 Μάη 1955, δόθηκε στη δημοσιότητα η Ιδρυτική Διακήρυξη της ΕΕΔΥΕ, την οποία υπέγραφαν 77 προσωπικότητες της δημόσιας ζωής, μεταξύ των οποίων οι ποιητές Γιάννης Ρίτσος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Κώστας Βάρναλης, Τάσος Λειβαδίτης, ο λογοτέχνης Μάρκος Αυγέρης, η χαράκτρια Βάσω Κατράκη, ο ηθοποιός Βασίλης Διαμαντόπουλος, η παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη, ο ηθοποιός Μάνος Κατράκης, η συγγραφέας Γαλάτεια Καζαντζάκη, ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος κ.α.. 

Μέσα σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, η ΕΕΔΥΕ ανέπτυξε δράση, συμμετέχοντας παράλληλα σε διεθνείς δραστηριότητες του ΠΣΕ, ενώ σταθμό στον αγώνα κατά των ιμπεριαλιστικών πολέμων και σημαντικό όπλο του κινήματος αποτέλεσε η έκδοση του περιοδικού «Δρόμοι της Ειρήνης», στις 9 Μάη 1958. Τη δεκαετία του ΄60 η ΕΕΔΥΕ με τη δράση της γίνεται αναπόσπαστο τμήμα του εργατικού-λαϊκού κινήματος, κατάκτηση με ιδιαίτερη σημασία, ενώ ταυτόχρονα συσπειρώνει πλατιές λαϊκές μάζες.

 Για την ΕΕΔΥΕ, η πάλη για την ειρήνη είναι υπόθεση όλου του λαού. Είναι δεμένη με την πάλη για το μεροκάματο, τη μόρφωση, για δουλειά και ζωή με δικαιώματα. Είναι πάλη ριζωμένη σε κάθε χώρο δουλειάς και μόρφωσης, σε κάθε γειτονιά. Η κατεύθυνση και ο προσανατολισμός της συγκρούονται με τον πυρήνα της αντιλαϊκής πολιτικής, που έχει για προτεραιότητα το κυνήγι του καπιταλιστικού κέρδους. Αυτό γεννά την εκμετάλλευση, τους ανταγωνισμούς και τους πολέμους.

 Πλευρά αυτής της δράσης της ΕΕΔΥΕ, που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, συσπειρώνοντας ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις,  αποτελούν οι Μαραθώνιες Πορείες Ειρήνης. Πηγή έμπνευσης για την Α' Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης ήταν η πορεία από το Ολντερμάστον στο Λονδίνο (80 χιλιόμετρα) του βρετανικού κινήματος «Εκστρατεία για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό» (CND). Αντίστοιχες πορείες εκείνη την περίοδο πραγματοποιούνταν σε ολόκληρη την Ευρώπη.

 Η 1η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 21 Απριλίου 1963 κάτω από συνθήκες τρομοκρατίας. 

Η κυβέρνηση Καραμανλή είχε απαγορεύσει την πραγματοποίηση της Πορείας. Κύρια κυβερνητική επιχειρηματολογία εναντίον της πορείας ήταν ο πρωτόγονος αντικομμουνισμός, ενώ σε σταθερό μοτίβο εκτοξεύονταν απειλές πως οι διωκτικές αρχές θα αντιδρούσαν κατασταλτικά και θα συνελάμβαναν όχι μόνο τους Ελληνες αλλά και όσους ξένους έρχονταν στη χώρα μας για να συμμετάσχουν στη φιλειρηνική αυτή εκδήλωση. Παράλληλα, με κυβερνητική εντολή η Αστυνομία και η Χωροφυλακή ανακοίνωσαν ότι για τις 21 Απριλίου, για την ημέρα δηλαδή που θα πραγματοποιούνταν η πορεία, απαγορευόταν κάθε συγκέντρωση σε ανοιχτό χώρο, σε ολόκληρη τη χώρα. Τέλος, οι ιδιοκτήτες πούλμαν δέχτηκαν ανοιχτές πιέσεις να μη διαθέσουν μέσα για τη μεταφορά των φιλειρηνιστών στους χώρους συγκέντρωσης. Οσοι δε, είχαν κλείσει συμφωνίες υποχρεώθηκαν να τις ακυρώσουν.

 Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ήρθε και προστέθηκε και η πρόκληση του πολέμου. Συγκεκριμένα, εκείνες τις μέρες εισέπλευσε στη Μεσόγειο το πρώτο αμερικανικό πυρηνικό υποβρύχιο, το «Σαμ Χιούστον», με πυραύλους «Πολάρις», ενώ στην Αθήνα έφταναν διαδοχικά ο αρχηγός του μεικτού επιτελείου των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Τέιλορ, ο στρατιωτικός αρχηγός του ΝΑΤΟ Αμερικανός στρατηγός Λέμνιτσερ και ο διοικητής της Νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ Αμερικανός ναύαρχος Ράσελ. Και μόνο αυτό το γεγονός υπογράμμιζε την αναγκαιότητα της πορείας.

 Ολος ο κρατικός και παρακρατικός μηχανισμός είχε κινητοποιηθεί για να εμποδίσει τους χιλιάδες διαδηλωτές που συνέρρεαν από όλη τη χώρα. Από μεσάνυχτα της 20ής προς 21 Απριλίου όλη η περιοχή από το Γηροκομείο ως τον τύμβο του Μαραθώνα είχε αποκλειστεί από ισχυρές δυνάμεις της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας. Στην επιχείρηση είχαν κληθεί να «συνεισφέρουν» και διάφορες παρακρατικές οργανώσεις όπως η «Αντικομμουνιστική Σταυροφορία», το «Σώμα Ελπιδοφόρων Νέων», τα μέλη της νεολαίας της ΕΡΕ, η περιβόητη ΕΚΟΦ κ.ο.κ. Ισχυρά μπλόκα από τις δυνάμεις καταστολής, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ των εφημερίδων της εποχής, είχαν στηθεί στη Λ. Κηφισίας, στο Χολαργό κοντά στο Πεντάγωνο, στην Εκάλη, στην Αγία Παρασκευή, στο Πικέρμι, στη διασταύρωση Ραφήνας, στη Νέα Μάκρη και αλλού, ενώ τα περιπολικά διέτρεχαν ολόκληρη την αποκλεισμένη περιοχή.

 Για να εμποδίσουν το λαό να πάρει μέρος στην πορεία ειρήνης, οι αστυνομικές δυνάμεις έκαναν εξονυχιστικούς ελέγχους στους πολίτες που πλησίαζαν τα μπλόκα, προχωρούσαν σε συλλήψεις, σε σωματικές έρευνες, απαγόρευαν την κίνηση των Ι.Χ., δεν επέτρεπαν σε κανένα να πλησιάσει προς την απαγορευμένη περιοχή.

 Η πορεία, εν τέλει, πραγματοποιείται από τον βαλκανιονίκη, γιατρό κι αντιπρόεδρο της ΕΕΔΥΕ, Γρηγόρη Λαμπράκη, με συνοδοιπόρους τους τον Ανδρέα Μαμμωνά, τον Παντελή Γούτη και τον Μπάμπη Παπαδόπουλο. 

Μαζί του βρέθηκαν, επίσης, η Γιούλια Λιναρδάτου, καθώς και ο Κύπριος ποιητής Τεύκρος Ανθίας. Παράλληλα την πορεία συνοδεύουν με κάθε τρόπο, περνώντας ακόμη και μέσα από χωράφια, εκατοντάδες εργαζόμενοι και νεολαίοι. Στις στάσεις της Πορείας, παρά τις απαγορεύσεις, τη βία, το κυνηγητό και τις συλλήψεις, κάτοικοι των περιοχών συγκεντρώνονται και μπαίνουν στην Πορεία. Με συχνές στάσεις και συμπλοκές κατάφερε να φτάσει ως τη διασταύρωση της Ραφήνας.

 Εκεί οι αρχές ασφαλείας και οι τραμπούκοι νεοφασίστες θα επιχειρήσουν να τον σταματήσουν και να τον σύρουν για τα... περαιτέρω στο παρακείμενο δάσος, αλλά η προσπάθειά τους θα αποτύχει χάρη στην επέμβαση όσων τον συνοδεύουν, των δημοσιογράφων και κατοίκων της περιοχής. Ο Λαμπράκης και οι συνοδοί του θα συνεχίσουν. Κοντά στο Πικέρμι ο Λαμπράκης θα μαζέψει λίγα αγριολούλουδα και θα τα τοποθετήσει στο μνημείο των απαγχονισθέντων από τους Γερμανούς. Οι χωροφύλακες θα τα τσαλαπατήσουν!!! Μισό χιλιόμετρο παρακάτω θα συλληφθούν όλοι όσοι τον ακολουθούν, πλην του ιδίου και της Γ. Λιναρδάτου, και θα επιβιβασθούν με τη βία σε καμιόνια. Κοντά στο Χαρβάτι θα συλληφθεί και ο Λαμπράκης. Στην πραγματικότητα θα απαχθεί, θα επιβιβασθεί βιαίως σε καμιόνι κι αφού τον περιπλανήσουν στα χωριά της Νέας Μάκρης και Μαραθώνα, στο Σούλι, στο Γραμματικό και το Καπανδρίτι, μέσω της οδού Τατοΐου, ύστερα από μια διαδρομή τρεισήμισι ωρών, θα τον εγκαταλείψουν στη Νέα Ιωνία.

 Εκτός, όμως, από εκείνους που ξεκίνησαν την πορεία από τον Τύμβο του Μαραθώνα, μια ακόμη ομάδα συγκεντρώθηκε στους Αμπελόκηπους για να σπάσουν την απαγόρευση πορευόμενοι αντίστροφα, από την Αθήνα στον Μαραθώνα. Εκεί βρέθηκαν και οι Μ. Θεοδωράκης, Μιχ. Περιστεράκης, Μίνως Αργυράκης, Αλέκος Αλεξανδράκης και Αλίκη Γεωργούλη, οι οποίοι και συνελήφθησαν.

 Ο λαός αψήφησε την απαγόρευση. Το αποτέλεσμα ήταν 2.000 συλλήψεις και 300 τραυματισμοί. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν γνωστοί καλλιτέχνες όπως οι ηθοποιοί Μ. Κατράκης, Α. Αλεξανδράκης, Αλίκη Γεωργούλη, ο λογοτέχνης Στρατής Δούκας κ.ά. Τέλος, η αστυνομία συνέλαβε και απέλασε τους ξένους φιλειρηνιστές που είχαν έρθει στη χώρα, ανάμεσά τους και τον αντιπρόσωπο του Μπέρτραντ Ράσελ, Ποτλ.

 Ο Γρηγόρης Λαμπράκης μετά την απελευθέρωσή του εκείνο το βράδυ, απέστειλε από τα γραφεία της ΕΕΔΥΕ τηλεγράφημα στον ελληνικό και ξένο τύπο δηλώνοντας την ολοκλήρωση της 1ης Μαραθώνιας Πορείας Ειρήνης και καταγγέλλοντας ταυτόχρονα τις απαγορεύσεις και τη στάση της κυβέρνησης.

 

Ενα μήνα μετά, στις 22 Μάη 1963, πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη η πρώτη εκδήλωση για την ειρήνη, με κεντρικό ομιλητή τον Γρ. Λαμπράκη. Το κράτος και το παρακράτος βάζουν σε εφαρμογή τα φονικά τους σχέδια για κατάπνιξη κάθε φιλειρηνικής πρωτοβουλίας και δραστηριότητας. Στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Ερμού, δολοφονούν τον Λαμπράκη και τραυματίζουν βαριά τον βουλευτή Γιώργη Τσαρουχά.

 

Την επόμενη χρονιά, στις 14 Μάη 1964, πραγματοποιείται η δεύτερη Μαραθώνια Πορεία από τον Τύμβο του Μαραθώνα στο Πεδίον του Αρεως με τη συμμετοχή αμέτρητων χιλιάδων φίλων της ειρήνης. Η πρωτοφανής επιτυχία της πορείας αυτής αποτέλεσε σταθμό και έδωσε νέα ώθηση στο φιλειρηνικό κίνημα. Την πέμπτη Μαραθώνια Πορεία την προλαβαίνει η επιβολή της δικτατορίας της 21ης Απρίλη 1967. Με εξαίρεση την επταετία της Χούντας των συνταγματαρχών,  οι Μαραθώνιες Πορείες κατοχυρώθηκαν στη συνείδηση του λαού ως  κορυφαίες εκδηλώσεις του προδικτατορικού, αλλά και του μετέπειτα φιλειρηνικού κινήματος, συνεχίζοντας μέχρι σήμερα τη μακρά και σημαντική διαδρομή τους.

 Η φετινή, 42η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία για να καταδικάσουμε τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία ανάμεσα στις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ με τη Ρωσία, με συνέπεια για τρία και πάνω χρόνια να μακελεύονται δύο λαοί που έζησαν αδελφωμένοι για δεκαετίες. Για να εκφράσουμε την αμέριστη αλληλεγγύη μας στον ηρωικό αγώνα του παλαιστινιακού λαού ο οποίος διεκδικεί τη δική του πατρίδα και να απαιτήσουμε τον τερματισμό της κατοχής και της γενοκτονίας που επιβάλλει το κράτος δολοφόνος του Ισραήλ με τη στήριξη των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, που έχουν βάλει φωτιά στη Μέση Ανατολή. Είμαστε στο πλευρό του λαού του Λιβάνου, της Συρίας, όλων των λαών της περιοχής.

 Η συμμετοχή στις πρωτοβουλίες της ΕΕΔΥΕ είναι ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσει κανείς στην πράξη τη μνήμη του Λαμπράκη, του Νικηφορίδη και των χιλιάδων αγωνιστών του κινήματος που πάλεψαν ενάντια στην τότε ΕΟΚ, στο ΝΑΤΟ, ενάντια στην πρόσδεση της Ελλάδας σε όλα αυτά τα δολοφονικά εργαλεία του κεφαλαίου κατά των λαών.

 

Αθήνα, 16 Μάη 2025

Η Γραμματεία της ΕΕΔΥΕ